شیوه ارائه مطالب علمی، فنی (نگارش علمی)

کتاب « شیوه ارائه مطالب علمی، فنی (نگارش علمی) »

مخاطبین : دانشجويان رشته‌ هاي مختلف رايانه‌، و افراد شاغل به توليد نرم ‌افزار كه زمينه‌ تحصيلي متفاوتي دارند

مخاطبین : دانشجویان دروس شیوه ارائه مطالب علمی-فنی و شیوه نگارش؛ دانشجویان دروس سمینار و پروژه؛ معلمین؛ و کسانی که به نوعی دست اندر کار اجرائی هستند

ناشر : نویسنده

نویسنده : دکتر محسن صدیقی مشکنانی

سال نشر : 1392

ارائه الکترونیک : علی شفیعی علویجه

تعداد صفحات : 400 صفحه

نوع کتاب : جزوه دست نویس الکترونیکی (pdf)

دانلود رایگان کتاب

پیکره دانش ارائه

مقدمه:

ارائه و اهمیت آن

مثل هر کار دیگری، حاصل تلاش علمی خود را باید عرضه کنیم؛ باید ارائه کنیم؛ باید کاری کنیم که مخاطبِ ما، کار انجام شده را دریابد. در غیر این صورت از دید او، بین ما و کسی که کاری انجام نداده است، تفاوت چندانی وجود ندارد. در واقع، در هرکاری (بله هر کاری)، که هر عنصری (بله هر عنصری)، انجام می‌دهد، حداقل، بخشی از آن ارائه است. و این در تمام طول عمر آن عنصر، مطرح است. به این ترتیب ارائه واقعا مهم است.

تفاوت‌های ارائه‌ اخیر

در نیمسال دوم سال تحصیلی 92-91، بعد از 9 سال، این درس را با عنوان نگارش علمی، برای دانشکده‌ ریاضی، آمار و علوم کامپیوتر دانشگاه تهران، در دو کلاس 50 نفره، ارائه کردم. مثل سال‌هایی که در دانشگاه صنعتی اصفهان این درس را ارائه می‌کردم، با مطالب عمومی‌ تر شروع کردم و به تدریج مطالب خاص مربوط به انواع ارائه ‌های خاص را مطرح کردم. اما تغییرات قابل توجهی در ساختار و شیوه‌ ارائه و در کل درس وجود داشت:

• تغییر در ساختار درس، شامل:
• تأکید روی مهندسی و مدیریت فرایند ارائه؛
• و نقش بدون جایگزین فناوری اطلاعات در لحظه به لحظه‌ این فرایند؛
• ارائه برمبنای الگو (template)؛
• نظام نگهداری؛
• LaTex؛
• و اقتصاد ارائه.
• تفاوت عمده‌ دیگر در حضور دائم فناوری اطلاعات در درس بود:
• چه برای آماده شدن خودم؛
• چه در نحوه‌ی ارائه محتوا به مخاطبان،
• چه در خود محتوا؛ مثل چگونگی استفاده از منابع،
• و چه در تعامل با دانشجویان و ارزیابی.

به جای تخته سیاه و تابلو، عملا مطالب را با استفاده از نرم افزار Windows Journal و قلم، روی صفحه نمایش کامپیوترم (HP Pavilion fx 2000) می‌نوشتم. و اینجا و آنجا، بسیاری از مثال‌ها را به کمک نرم ‌افزارهای مختلف و محتوای بی‌کران Web ارائه می‌کردم. روی استفاده از نرم‌افزار OneNote از مجموعه‌ Office تأکید کردم.

سایت درس

با بچه‌ها قرار گذاشتم که نوشته‌ های جلسات را در سایت درس قرار دهم. اما خیلی زود به این نتیجه رسیدم که از یادداشت ‌های دو کلاس، یک خروجی واحد، اما ویرایش شده‌ تر، ارائه کنم. و بعد هم، از مثال‌ها و نمونه‌ های بسیاری که همراه درس، از Web نشان می‌دادم، مواردی را به دست‌ نوشته ها اضافه کردم. بعضی مطالبی را هم که جدا گانه تدارک می‌کردم (مثل معرفی نرم‌افزار MindMapper) در سایت می‌گذاشتم.

جزوه حاضر

مجموعه مطالبی که برای سایت درس تهیه کرده بودم، جزوه‌ حاضر را شکل داده است. که باز قدری ویرایش شده؛ و با تلاش آقای مهندس علی شفیعی علویجه (که قدردان زحمات او هستم)، فهرست و link هایی، برای سهولت حرکت در متن به آن اضافه شده؛ و در نهایت مجموعه مطالب، به صورت یک سند الکترونیکی واحد، ارائه شده است.

اشکالات ارائه ‌ای

با توجه به استفاده از دست‌ نوشته‌ ها و ماهیت تلفیقی این کار، قواعد نگارشی متعددی، مثل رعایت همخوانی، یا وجود شماره برای قسمت‌ها و شکل‌ها، رعایت نشده است. نخواستم این کار دچار سرنوشت بعضی کارهایم بشود که به خاطر کیفیت بهتر، هیچ گاه عرضه نشد. ضمن اینکه بیش از گذشته، محدودیت وقتم را حس می‌کنم. بنابراین تصمیم گرفتم جزوه نگارش علمی: شیوه‌ ارائه مطالب علمی- فنی را به همین صورت ارائه کنم. امید که مورد استفاده و حمایت شما قرار گیرد.

تشکر و تقاضا

از شما که با معرفی این جزوه به دانشجویان موجب استفاده از آن و حمایت من می‌شوید، تشکر می‌کنم. و خواهش می‌کنم مرا از دریافت تظرات تصحیح کننده و تکمیلی خود محروم نسازید.

الحمدلله رب العالمین

محسن صدیقی مُشکِنانی

تهران، تیر ماه 1392

فهرست مطالب

فصل 1: معرفی درس

• جایگاه نگارش علمی
• تعریف ارائه
• Windows Journal
• تفکیک محتوا و ارائه
• اهمیت ارائه
• مراجع
• نحوه ارزیابی
• قرار

فصل 2: ارکان ارائه

• انگیزه، هدف، نیت
• مخاطب
• محتوا
• ساختار
• سناریو
• شیوه
• ابزار
• شرایط و محیط ارائه

فصل 3: فرایند ارائه

• مقدمه1- به سامان/ مهندسی ساز
• مقدمه2- دو وجه تخصصی و مدیریتی
• مقدمه3- مدل و مدل سازی؛ طرح و طراحی
• چرا این مقدمات؟
• عملکرد به سامان

فصل 4: تدارک محتوا

• حذف زباله
• داشتن نظام نگهداری
• طبقه بندی خوب
• نام گذاری با معنی و مشخص کننده
• بسته بندی
• گذاشتن فراداده
• رعایت همخوانی
• استفاده از ابزار

فصل 5: استفاده از الگو در ارائه

• منظور از الگو
• مزایا و معایب استفاده از الگو
• ارتباط الگو با ارائه

فصل 6: نرم افزار OneNote، حامی مهم فرایند ارائه

• مقدمه
• ایجاد دفتر یادداشت
• ایجاد قسمت
• ایجاد صفحه
• ایجاد زیرصفحه
• ایجاد گروهی از قسمت‌ ها
• معیار انتخاب
• کاربرد این تنوع
• یک سرمایه گذاری
• برای دسترسی به یک یادداشت موجود
• جابجایی
• تدارک محتوا
• استفاده در ارائه و انتشار
• چرا در درس نگارش علمی؟
• چرا برای همکاران و دانشجویان تحصیلات تکمیلی؟
• موارد ضعف

فصل 7: ارائه و فناوری اطلاعات

• در تمام طول فرایند ارائه
• مثال های استفاده
• Windows Journal
• مرورگرها
• موتورهای جستجو
• نظام نگهداری
• OneNote
• Zotero،EndNote
• برای درج فراداده
• MindMapper و MindJet
• برای طراحی ساختار
• برای پردازش یافته ها
• برای مصور سازی
• برای ارائه به مخاطب
• برای نگهداری (تصحیح، تغییر، ارتقاء)
• حرف اصلی در مورد فناوری اطلاعات و ارائه

فصل 8: نقشه ذهن

• تعریف
• کارکردهای نقشه ذهن
• تولید ساختار ارائه با این نقشه
• از ابزارهای رسم نقشه ذهن
• نحوه کار با MindMapper
• چرا معرفی MindMapper در کلاس نگارش علمی

فصل 9: ارائه شفاهی

• از ارائه های شفاهی
• از نکات مشترک
• حضور مخاطب و ملزومات آن
• دریافت بازخورد
• پویایی و شرایط خاص
• درک محدودیت ها
• استفاده از صدا
• تنوع ابزارهای جلب توجه
• ظاهر مناسب
• ارائه برای مسؤلین ارشد
• بعضی باید ها و نباید ها در ارائه شفاهی
• برای مقابله با استرس در ارائه شفاهی

فصل 10: در مورد نرم افزار PowerPoint

• مقدمه
• در حالت تدارک اسلاید
• در حالت مرتب کردن
• در زمان نمایش اسلایدها
• چند نکته‌ دیگر

فصل 11: در مورد محتوای علمی

• ویژگی های محتوای علمی
• نقش عنوان ها
• استفاده از مثال

فصل 12: ارائه های مذموم

• درمورد ارائه‌های مذموم
• ارائه با اهداف خوب
• ارائه با اهداف خوب و برداشت بد

فصل 13: گفتگو به عنوان یک ارائه شفاهی (ارائه متقابل)

• آمادگی برای گفتگو
• درموقع پاسخ
• چطور موفق ‌تر عمل کنیم؟

فصل 14: مرجع برای LaTex

فصل 15: یاد آوری مسیر حرکت

• مرور ارائه شفاهی

فصل 16: از معیارهای ارزیابی ارائه شفاهی

فصل 17: ارائه کتبی یا نوشتاری

• معرفی و تنوع
• از وجوه تمایز
• درستی ادبی
• درستی منطقی
• درستی علمی
• درستی علامت گذاری
• قواعد علامت گذاری
• علائم متداول و کاربرد آنها
• شماره گذاری قسمت ها
• کدام استاندارد؟
• درج تصویر، جدول، نمودار (illustration)
• محل
• شرح
• شماره گذاری شکل
• صفحه و صفحه بندی
• سرصفحه و پا صفحه
• فهرست مراجع
• راه پرهیز از خطا

فصل 18: مقاله علمی

• از موضوعات مطرح در ارائه مقاله علمی
• انتخاب محل ارائه (مخاطب)
• راهنمای نویسندگان
• حرفی برای گفتن
• عنوان مقاله
• اسامی نویسندگان
• فرد رابط
• ارتباط رسمی (affiliation)
• چکیده (abstract)
• چکیده تصویری (graphical abstract)
• قبل از محتوای اصلی
  • طبقه بندی موضوعات ریاضی MSC
  • طبقه بندی موضوعات کامپیوتر
• کلمات کلیدی(keywords)
• ارتباط با طبقه بندی مطالب این رشته
• واژه های عمومی (general terms)
• نکات برجسته (highlights)
• مقدمه (introduction)
• بیان مسأله و اهمیت آن
• کارهای دیگران
• مفاهیم مورد نیاز
• معرفی اجمالی حرف اصلی
• حرف های اصلی مقاله
• عنوان بندی (heading)
• برای پروژه های تحقیقاتی
• نتیجه گیری (conclusion)
• قدردانی (acknowledgement)
• ضمائم (appendix)
• شماره گذاری ضمائم
• قسمت مراجع (reference)
• معرفی نویسندگان (biography)
• در مورد پانوشت/ پاصفحه (footnote)
• به کارگیری رنگ
• محل های متداول قسمت ها
• در مورد شماره گذاری ها
• صفحات، قسمت ها، شکل ها، جدول ها
• فرمول ها
• پانوشت ها (footnote)و ته نوشته ها (endnote)
• مراجعه به مراجع
• ارسال مقاله
• نحوه تحویل
• انتظار جواب
• اگر مقاله رد شده بود
• برای اطلاع از کنفرانس های مرتبط
• خط تولید مقاله
• ارائه حضوری در کنفرانس
• کارهای اداری در هنگام برگزاری
• کنفرانس خارجی
• از معیارهای ارزیابی ارائه مقاله علمی

فصل 19: Tex و LaTex

• Tex حاصل کار Knuth
• LaTex حاصل کار Lamport
• نمایش ارتباط نویسند، LaTex و Tex
• LaTex و Word
• تدارک محیط کار
• نقش نویسنده
• نقش LaTex
• نگران دستورات LaTex نباشید
• تعامل با ویرایشگر TexStudio
• مرجع برای LaTex
• کوچکترین متن LaTex
• یک متن استاندارد LaTex
• اعلام نوع نوشتار
• استفاده از گزینه ها
• جمله و پاراگراف
• ایجاد عنوان
• ایجاد قسمت ها
• نمایش ساختار
• برای تأکید روی متن
• دو شکل کلی دستورات
• نمایش محتوای ریاضی
• نمایش توان و اندیس
• نمایش کسر
• نمایش ریشه و انتگرال
• نمایش ∑ و ∏
• نمایش آرایه و ماتریس
• تدارک محیط کار با XePersian (برای نگارش فارسی)
• تعریف محیط جدید
• ارجاع متنی (cross reference)

فصل 20: در تدارک سایت و صفحات وب

• حضور تمام ارکان ارائه
• هدایت مخاطبان
• سایت ساماندهی
• ویترین
• نقشه سایت
• معیار ارزیابی ارائه کتبی برای ارزیابی سایت
• نکات متمایز نسبت به ارائه کتبی
• حرکت یا ناوبری (navigation)
• پرهیز از گم شدن در سایت
  سناریوی های تعامل
• نقش menu ها
• ابزار کنترل
• بازدیدهای مجدد
• برای حضور دراز مدت و موفق
• پیش بینی!
• نحوه تولید سایت با خدمات Google
• تولید سایت با Microsoft Publisher
• تفاوت Google و Microsoft Publisher در تولید سایت

فصل 21: در مورد کارت ویزیت

• نقش اصلی کارت ویزیت
• کارت ویزیت یک ارائه‌ مکتوب است
• یک راه خوب برای تدارک کارت ویزیت

فصل 22: در مورد بروشور

• نقش اصلی بروشور
• بروشور یک ارائه‌ مکتوب است
• یک راه خوب برای تدارک بروشور

فصل 23: در مورد رزومه

• نقش اصلی رزومه
• رزومه یک ارائه‌ مکتوب است
• یک راه خوب برای تدارک رزومه

فصل 24: در مورد اقتصاد ارائه

• مقدمه
• چند مثال از ارائه
• چند مثال از ارائه‌ علمی
• یک تقسیم بندی از هزینه‌ های ارائه
• یک تقسیم بندی دیگر از هزینه‌ ها
• سودآوری
• برای افزایش سودآوری
• نتیجه گیری